Odwróceni to inspirowany prawdziwymi wydarzeniami serial, opowiadający o rozkwicie i upadku mafii pruszkowskiej. Chociaż większość sytuacji pokazanych w serialu bazuje na prawdziwych wydarzeniach, różnią się one znacznie od rzeczywistości. Postacie mają inne nazwiska i pseudonimy, a kolejność wydarzeń została zmieniona. W artykule postaramy się wyjaśnić jakimi głośnymi sprawami inspirowali się twórcy serialu.
Odcinek 1
Kowal – Parasol
Kowal to Janusz Prasol ps. Parasol. Pierwszych włamań i kradzieży dokonywał już w latach 70. Za liczne przestępstwa odsiedział kilkanaście lat. W późniejszych latach zajmował się wymuszaniem haraczy, kradzieżami, przemytem oraz handlem spirytusem. Parasol należał do grupy przestępczej kierowanej przez Ireneusza P. ps. Barabasz. Gdy lider organizacji zginął, Parasol z grupą współpracowników utworzyli grupę Pruszkowską. Oryginalni założyciele nazywali się „zarządem”.
Rysiek – Krzyś
Rysiek to Ryszard Pawlik, ps. Krzyś. Dorastał razem z Parasolem. Podobnie jak on zaczynał od włamań i kradzieży. W gangu Pruszkowskim odpowiadał za łączność podległych grup z kierownictwem. Podobnie jak Parasol unikał rozgłosu.
Blacha – Masa
Blacha to Jarosław „Masa” Sokołowski. Jest on najsłynniejszym świadkiem koronnym w Polsce. Jego zeznania pogrążyły bossów mafii Pruszkowskiej. Swój pseudonim zawdzięcza potężnej posturze. Kulturyści swój trening dzielą na dwa etapy: najpierw tyją na potęgę, po czym rozpoczynają tzw. redukcję, podczas której pozbywają się tkanki tłuszczowej. Masa nigdy nie próbował redukcji.
Pierwsza scena nie ma zbyt dużego sensu. Blacha spotyka się z Kowalem i Mnichem, aby zatwierdzić u nich nowego żołnierza – Cygę. Kowal próbuje przymusić Cygę do zabicia konfidenta, a gdy mu się to nie udaje, sam go zabija. W scenie kryje się spory błąd. Po pierwsze Kowal zabija człowieka na oczach nowego, niesprawdzonego żołnierza. Z konwersacji wynika, że ani Mnich, ani Kowal go wcześniej nie znali, więc dokonywanie zabójstwa na jego oczach jest głupotą. Po drugie Kowal przez większość czasu podejrzewa Blachę o bycie policyjnym konfidentem, więc po co miałby na oczach kapusia zabijać kogokolwiek?
Kolejna scena, która nie ma sensu. Gazda próbuje „odwrócić” Skalpela, sugerując wrobienie go w morderstwo, dokonane w czasie, gdy ten odsiadywał wyrok. Serial sugeruje, że była to wpadka Gazdy. Czyżby policjant prowadzący obserwację gangstera nie wiedział, kiedy ten odsiadywał wyrok?
Sikora – Wróbel
Sikora to podinspektor Piotr Wróbel — policjant, który zwerbował Masę na świadka koronnego. Wątki rodzinne zostały wymyślone na potrzeby serialu.
Skalpel – Kiełbasa
Skalpel to Wojciech Kiełbiński ps. Kiełbasa. Podobnie jak ekranowy odpowiednik Kiełbasa wywodził się z dobrej rodziny. Na drogę przestępstwa sprowadził go przypadek – został świadkiem, po czym uczestnikiem rabunku dokonywanego przez kolegów. Z Masą Kiełbasa znał się od dzieciństwa. Gdy Kiełbiński zaczął robić karierę, zatrudnił starego przyjaciela jako ochroniarza. Podobnie jak ekranowy odpowiednik, Kiełbasa był kawalarzem. Masa wspomina, że jego żarty czasami były posunięte za daleko.
Bar u Kowala
Krzyś i Parasol wspólnie prowadzili restaurację Kaskada w Brwinowie pod Warszawą. Organizowane tam też były dyskoteki reklamowane hasłem „U nas najbezpieczniej”. Policja podejrzewała, że miejsce jest pralnią brudnych pieniędzy, gdyż lokal deklarował nieproporcjonalnie duże obroty. Restauracja była miejscem spotkań gangu.
Szybki – Pershing
Szybki to Andrzej Kolikowski ps. Pershing. Przestępczą karierę rozpoczął w latach 70. w Niemczech. W latach 80. wrócił do Polski i prowadził własne nielegalne kasyno. Jako miłośnik hazardu sam odwiedzał tego typu przybytki, a ponieważ potrafił ich zaliczyć kilka w ciągu jednej nocy, znajomi nadali mu pseudonim Pershing. Gangster zajmował się odzyskiwaniem długów, napadami i wymuszaniem haraczy. W latach 90. rozpoczął współpracę z gangiem pruszkowskim. Niektóre źródła podają, że był jej liderem, inne, że jedynie współpracował z zarządem
Sarnecka – Rozumecka
Odpowiednikiem Anny Sarneckiej jest studentka resocjalizacji, 19-letnia Małgorzata Rozumecka. Kobieta dorabiała w Kaskadzie jako kelnerka. Jak twierdzi Masa, dla Rozumeckiej było to nie tylko źródło dochodu – kobieta miała być zafascynowana gangsterką i światem przestępczym. Pewnego wieczoru podczas zmiany została zgwałcona i pobita. Masa twierdzi, że dokonali tego właściciele. Rozumecka jednak najpierw oskarżyła Masę, a po miesiącu oskarżenie wycofała. Gangster Słowik w swojej książce także oskarżył Masę. Udobruchać miał ją Fiat 126p kupiony jej przez Parasola.
Odcinek 2
Ptasiek – Dziad
Ptasiek to szef gangu ząbkowskiego, Henryk Niewiadomski ps. Dziad. Niewiadomski dorobił się dużych pieniędzy na przemycie, głównie spirytusu i narkotyków. Pieniądze zainwestował w legalne interesy. Był właścicielem zakładu kamieniarskiego, lombardu i kantoru. Był też wielkim miłośnikiem gołębi. Niewiadomski zeznał, że Dziadem nazywano przed laty jego starszego brata Wiesława, on sam zaś miał ksywkę Garbus. Dziadem miał zostać nazwany przez pomyłkę dziennikarzy. Z kolei do jego brata przylgnął pseudonim „Wariat”, spowodowany nieobliczalnym charakterem. Niektórzy jednak podważają to, twierdząc że Dziad próbował w ten sposób przypisać swoje przestępstwa nieżyjącemu bratu (Wariat zginął w 1998).
https://www.youtube.com/watch?v=hFDRnZUuSLI
Senator Pokrzywa
Jednym z najbardziej związanych z mafią pruszkowską polityków był Bogdan Tyszkiewicz. Był on radnym i przewodniczącym gminy Warszawa centrum. Utrzymywał kontakty z gangsterami. Miał być łącznikiem zapoznającym członków grupy pruszkowskiej z politykami Platformy Obywatelskiej i SLD. Tyszkiewicz zginął w 2005, zabity przez Białorusina Andreja F. Do jego śmierci nawiązuje 12 odcinek drugiej serii Pitbulla.
Parówa
Kiełbasy ci u nas dostatek, ale parówa tylko jedna. Jeden z najlepszych teksów w całym serialu został zmieniony. W rzeczywistości Masa miał usłyszeć podobny przytyk, jednak na temat konfitur.
Zamach na Masę
Bombę pod samochodem Masy znaleziono w grudniu 1995. Nikt nie został ranny. Miesiąc później kolejna bomba wybuchła pod jego autem. Niektórzy uważają, że pierwsza bomba była atrapą podłożoną przez policję. Serial nie trzyma się sztywno chronologii prawdziwych wydarzeń, gdyż Masa był policyjnym informatorem jeszcze przed domniemanym gwałtem na Rozumeckiej.
Pruszków kontra Wołomin
Biznesmen, który idzie do Ptaśka po ochronę, doprowadza do wybuchu wojny między Pruszkowem a Wołominem. W rzeczywistości konflikt wybuchł o pieniądze. Dziad był winny pruszkowskim gangsterom pieniądze. Pośrednik, który miał dokonać przekazania połowy długu, przegrał pieniądze w kasynie. Pruszków domagał się zwrotu całej sumy, a Dziad stwierdził, że część pieniędzy oddał, a co pośrednik z nimi zrobił, go nie obchodzi. Gdy pojawiły się kolejne naciski na zwrot całej sumy, wściekły Dziad oświadczył, że nie odda nic. Porywcza natura jego brata Wariata szybko doprowadziła do eskalacji konfliktu.
Inną nieścisłością jest samo określenie „Wołomin” w okresleniu do gangu prowadzonego przez Dziada. Tak naprawdę gang nazywa się gangiem ząbkowskim.
Zabójstwo dealerów Ery
Masa opowiada Sikorze o planie Sarneckiej. Przypomina to zbrodnię, jakiej dokonała Rozumecka. Pod pozorem zakupu dużej ilości telefonów komórkowych dla fanklubu Bogusława Lindy, kobieta zwabiła do lasu dwóch dealerów nieistniejącej już sieci komórkowej Era (obecnie T-Mobile). Mężczyźni zostali zastrzeleni i zakopani w dole. O tych samych wydarzeniach opowiada także 15 odcinek drugiego sezonu serialu Pitbull.
Odcinek 3
Zamach na Szybkiego
Eksplozja na wyścigach konnych to nawiązanie do bomby podłożonej na wyścigach konnych na warszawskim Służewcu pod samochodem Pershinga. Bomba wybuchła przedwcześnie. Za zamachem stał Wariat – brat Dziada (serialowy Ptasiek). W serialu bomba wybucha pod samochodem Mnicha.
Sędzia Marecka – Barbara Piwnik
Sędzia Krystyna Marecka to nawiązanie do Barbary Piwnik. Była ona sędzią i ministrem sprawiedliwości w rządzie Leszka Millera. Sędzina słynęła z ostrego traktowania prokuratorów i policjantów. Masa oskarżył ją o przyjęcia łapówki w zamian za uniewinnienie gangsterów, jednak nigdy nie znaleziono na to dowodów. Wątek „iskrzenia” pomiędzy sędziną a policjantem nie miał nic wspólnego z rzeczywstością. Twórcy serialu próbowali po prostu skapitalizować popularność wyprodukowanej przez TVN komedii romantycznej Nigdy w życiu z Danutą Stenką i Arturem Żmijewskim.
https://www.youtube.com/watch?v=xQ-aRYM0F6o
Ozga – Pytlakowski
Ozga to związany z tygodnikiem Polityka dziennikarz Piotr Pytlakowski. Zajmował się on przestępczością zorganizowaną w Polsce. Współtworzył serial dokumentalny „Alfabet Mafii”.
Anegdota o penisie jest prawdziwa. Pytlakowski napisał artykuł, w którym padło stwierdzenie, że „Kiełbasa” nazywany jest przez kolegów „penisem”. Dziennikarz złagodził wydźwięk epitetu, gdyż tak naprawdę obelżywe przezwisko brzmiało „ch&j”. Kiełbasa zadzwonił do Pytlakowskiego z pogróżkami, jednak nie miał okazji ich wprowadzić w życie, gdyż sam krótko po tym zginął.
Lewar – Rympałek
Lewar to Marek Janusz Czarnecki, ps. Rympałek. Pseudonim pochodzi od metod obieranych przez Czarneckiego – „na rympał” oznacza siłowo lub brutalnie. Rympałek zaplanował i przeprowadził napad na Ursynowie nazwany przez prasę napadem stulecia. Łupem gangsterów padł wówczas 1 mln 200 tys. zł. Napad trwał zaledwie kilkanaście sekund i nie był tak brutalny jak jest to pokazane w serialu. Jeden z ochroniarzy został postrzelony w rękę a drugi…zemdlał.
Drobną nieścisłością jest stosunek Pruszkowa do Rympałka. Gdy gangster przyłączył się do gangu pruszkowskiego, faktycznie był całkowicie podporządkowany „starym pruszkowskim”. Po jakimś czasie jego organizacja się rozrosła do tego stopnia, że przerastała liczebnością Pruszków. W trakcie napadu stulecia Rympałek był jeż praktycznie niezależny.
Odcinek 4
Akwarium Suworowa
Film, o którym opowiada Szybki to Akwarium. Jest to adaptacja powieści Wiktora Suworowa pod takim samym tytułem. Suworow był rosyjskim szpiegiem, który uciekł do Anglii. Na samym początku szkolenia, rekruci KGB musieli obejrzeć film z egzekucji Olega Pieńkowskiego – szpiega przyłapanego na zdradzie. Zamiast standardowej egzekucji Pieńkow został spalony żywcem w piecu hutniczym.
Mnich – Słowik
Mnich to Andrzej Banasiak ps. Słowik. Banasiak znany był ze swojej niemal obsesyjnej religijności. Duże się modlił, regularnie chodził do kościoła, a nawet pojechał na pielgrzymkę do Ziemi Świętej. Bycie żarliwym chrześcijaninem nie przeszkadzało mu w łamaniu większości przykazań.
Zamach na syna Ptaśka
Zamach na syna Ptaśka to nawiązanie do zabójstwa syna Dziada — Pawła Niewiadomskiego ps. Mrówa. Syn Dziada zaczynał swoją przestępczą karierę w latach 90. od kradzieży aut. Sławy w środowisku przestępczym, oprócz bycia synem bossa narobiło mu domniemane zabójstwo przypadkowego mężczyzny na dyskotece (sąd go uniewinnił). W późniejszym czasie Mrówa próbował legalnych interesów. Dzięki pieniądzom ojca pobudował osiedle mieszkaniowe na Targówku. W sierpniu 2007 roku Mrówa został postrzelony przez nieznanego sprawcę, po czym zmarł w szpitalu. W tym czasie Dziad był już w więzieniu. Dziad zmarł dwa miesiące później na zawał.
Odcinek 5
Kolejny zamach na Pershinga
Zamach na Pershinga wyglądał podobnie jak w serialu. W kwietniu 1994 Wariat z grupą podległych mu ludzi ostrzelał auto Pershinga, w pobliżu jego domu, w Ożarowie. Kule dosięgły ochroniarza Pershinga – Florka. Następnie zabójcy wrzucili do środka pojazdu granat, ten jednak okazał się niewybuchem. Ranny w brzuch Florek przeżył — pomogli mu Masa i Kiełbasa.
Warto zauważyć, że w rzeczywistości był to drugi z trzech nieudanych zamachów na życie bossa. Najpierw wybuchła bomba w położonym na Saskiej Kępie pubie Multi pub. Pruszkowscy mieli w zwyczaju jadać tam śniadania. Feralnego dnia Pershing się nie pojawił. Eksplozja nikogo nie zabiła. Drugim jest omawiane powyżej ostrzelanie auta. Trzecim zamach na torze Służewiec.
Odcinek 6
Poldek
W zamachu ginie wierny ochroniarz Ptaśka. Jest to nawiązanie do zabójstwa Apoloniusza D. ps. Poldek. Podobnie jak jego ekranowy odpowiednik Poldek był ochroniarzem, jednak nie Dziada a jego brata Wariata. Poldek bardzo przykładał się do swojej pracy, dzięki czemu nie raz ocalił życie swojego szefa. 18 grudnia 1996 roku Wariat po raz uszedł z życiem z zamachu. Razem z Poldkiem podjął pościg za sprawcami. Samochód, który ścigali, należał do Mirosława Danielaka ps. Malizna – członka gangu pruszkowskiego. Jego brat Leszek Danielak, ps. Wańka, był członkiem zarządu Pruszkowa. Zamachowcy w końcu postanowili zająć się niewygodnym ochroniarzem. Nie wiadomo dokładnie, kto go zabił, jednak zwłoki „Poldka” znaleziono w styczniu 1997 r. w bagażniku jego samochodu zaparkowanego na Pradze.
Odcinek 7
Zamach na Kowala
W zamachu ranny zostaje Kowal. Jego odpowiednik, czyli Parasol przeżył coś podobnego. W czerwcu 1999 r. ktoś oddał do niego kilka strzałów z pistoletu z tłumikiem. Ranny w plecy i ramię gangster dotarł taksówką do szpitala. Do dziś nie wiadomo, kto stał za zamachem.
Jasnowidz Jackowski
Podczas wizyty w szpitalu Szybki, czyli Pershing mówi o koszuli, którą chce zabrać do jasnowidza. Prawdziwy Pershing przyjaźnił się z jasnowidzem Krzysztofem Jackowski i był jego regularnym klientem. Podobnie jak w serialu, Pershing kiedyś zawiózł mu koszulę. Jackowski twierdzi, że przepowiedział śmierć Pershinga w zamachu, jednak pomylił miasta. Masa w wywiadzie z kolei twierdził, że Jackowski naopowiadał Pershingowi, że nic mu nie grozi i przez to gangster stał się mniej ostrożny.
Kradzież papieru do drukowania banknotów
Szybki kradnie ciężarówkę przewożącą papier do drukowanie banknotów Euro. W rzeczywistości kradzieży dokonali Dziad, jego brat Wariat i Stanisław Kilian ps. Stasiek, a transport przewoził papier do drukowania rubli. Transport był ochraniany przez Urząd Ochrony Państwa, co oznaczało wielką kompromitację wywiadu. Skradziono łącznie pięć ton. Tak jak jest to pokazane w serialu, policja musiała negocjować z bandytami. Udało się odzyskać 3.7 tony. Resztę zachował sobie Wariat i wykorzystał do produkcji fałszywych rubli. Cała akcja była olbrzymią kompromitacją służb specjalnych.
Odcinek 8
Wizyta u rodziny Skalpela
Podobnie jak ekranowy odpowiednik Kiełbasa wywodził się z dobrze sytuowanej rodziny. Na drogę przestępstwa sprowadziło go złe towarzystwo.
Zabójstwo Skalpela
Kiełbasę zastrzelono 19 lutego 1996 r. w samym centrum Pruszkowa przed sklepem mięsnym. Do dziś nie wiadomo kto dokonał egzekucji, jednak typuje się kilku potencjalnych sprawców. Jednym z podejrzanych był sam Masa, z którym Kiełbasa pokłócił się krótko przed śmiercią. Co ciekawe Masa pierwotnie przyznawał się do zabójstwa, jednak gdy został światkiem koronnym, stwierdził, że robił to tylko dla zyskanie większego prestiżu w półświatku. Innym podejrzanym był Rympałek, z którym Kiełbasa miał zatargi. O zabójstwo Kiełbasy, Masa oskarżał Rympałka i jego ludzi. W grę wchodzili także inni żyjący członkowie Pruszkowa, którzy mieli podejrzewać Kiełbasę o zdradę, gdyż zadawał się z niejakim Miśkiem z Nadarzyna, tworzącym własną, niezależną organizację.
Odcinek 9
Debata
Scena konfrontacji generała Potockiego z sędziną Marecką nie ma sensu. Dlaczego sędzina miałaby występować w telewizji i debatować o sprawach, którymi się zajmuje?
Świat według Dziada
W scenie w bibliotece autorzy serialu przemycili mały easter egg. Sikora czyta książkę zatytułowaną „Świat według Dziada” autorstwa Henryka Niewiadomskiego, czyli serialowego Ptaśka. Książka opowiada o świecie mafii z perspektywy gangstera. Autor opisuje dużo prawdziwych wydarzeń, jednak siebie stawia w jak najlepszym świetle.
Odcinek 10
Porwanie syna Ptaśka
Jest nawiązanie do sprawy porwania syna wspólnika Dziada, Czesława K. ps. Ceber. O sprawę podejrzewano Pershinga, jednak za porwaniem stał Marian K. ps. Klepak (vel. Maniek). Poszło o pieniądze. Klepak porwał syna Cebera w odwecie za kradzież dwóch tirów przez Cebera. Porywacze najpierw zażądali 300 tys. dolarów, potem opuścili cenę o połowę, a na końcu zadowolili się niecałymi 100 tys. Co ciekawe Ceber próbował pieniądze pożyczyć od Dziada, ale ten odmówił. Ceber w końcu odzyskał synka. Gdy dowiedział się, kto stał za porwaniem, zażądał zwrotu okupu. W odwecie Klepak podłożył pod jego autem bombę. Było to ostrzeżenie. Ceber jednak nadal domagał się zwrotu. Następna bomba wybuchła w jego willi. Ceber zginął na miejscu a wraz z nim jego ochroniarz – Jerzy Maliszewski vel Nierobisz. Był on pierwowzorem postaci Malika (Bogusław Linda) z filmu Zabij mnie glino.
https://www.youtube.com/watch?v=tDvXvIL_Rq8
Odcinek 11
Śmierć Lewara
W przeciwieństwie do swojego ekranowego odpowiednika Rympałek nie zginął, a został aresztowany w 1996 roku. Zarzucono mu kierowanie zorganizowaną grupą przestępczą o charakterze zbrojnym i pobicie dwóch studentów. Dostał 10 lat. Wyszedł w 2007. Resocjalizacja nie przyniosła skutku. Rympałek szybko zorganizował nową ekipę i zaczął odzyskiwać wpływy. Ponieważ jeden ze wspólników miał być informatorem policji, Rympałek zlecił jego zabójstwo. Za to i prowadzenie grupy przestępczej został skazany na 25 lat. Najwcześniej może wyjść na wolność w 2030 roku. Będzie wtedy miał niemal 70 lat.
Zabójstwo Pershinga
Pershing został zamordowany w niedzielę 5 grudnia 1999 roku podczas pobytu w Zakopanem. Zabójstwa Pershinga dokonali gangster Ryszard Niemczyk ps. Rzeźnik, Adam K., ps. Dziadek i biznesmen Ryszard Bogucki. Niemczyk strzelał w powietrze dla odwrócenia uwagi, Dziadek był kierowcą (później głównym świadkiem w sprawie), a strzały w kierunku Pershinga miał oddać Bogucki.
Niemczyk był szefem podbeskidzkiego gangu, zajmującego się napadami i porwaniami dla okupu. Konflikt między Pershingiem a Niemczykiem powstał, gdy Niemczyk usiłował dokonać egzekucji długu na człowieku związanym z gangiem Ożarowskim. Niemczyk próbował się dogadać z Pershingiem, jednak zamiast umówionego spotkania doszło do demonstracji siły, podczas której gang Niemczyka został podporządkowany Pershingowi. Sytuację wykorzystał inny członek zarządu Pruszkowa, Mirosław Danielak, pseudonim Malizna. To on nakłonił Niemczyka do zabójstwa. Nagrodą miał być awans w hierarchii. Malizna miał zatarg z Pershingiem od czasu gdy ten uderzył go przy innych gangsterach.
Odcinek 12
Aresztowanie Sikory
Masa zeznał, że wręczył Wróblowi 50 tys. dolarów łapówki w zamian za ostrzeżenie o przeszukaniu. W późniejszym czasie miał stwierdzić, że pomówił Wróbla ze złości i żalu. Wbrew temu co jest pokazane w serialu, Masa nigdy nie odwołał zeznań, tylko sąd uznał je za niewiarygodne. Serial pokazuje także nie do końca sensowną sytuację, w której prokurator naciska na Masę, aby obciążył policjanta. Tak naprawdę prokurator miał związane ręce, gdyż odrzucenie zeznań Masy oznaczałoby podważenie jego wiarygodności jako świadka. Mógł więc albo aresztować policjanta i wykorzystywać dalej zeznania gangstera, lub odrzucić jej ryzykując upadek całej sprawy.
Inną nieścisłością jest status finansowy. Serialowy Blacha utracił swój majątek, a prawdziwy Masa wynegocjował zachowanie większości dóbr zdobytych bez wątpienia z gangsterki.
Odcinek 13
Rozbicie Pruszkowa
Zaznania Blachy przeplatane są ujęciami pokazującymi ich efekty. Aresztowana zostaje cała wierchuszka Pruszkowa i Wołomina. Błąd kryje się w aresztowaniu Ptaśka. Zostaje on zatrzymany, gdyż Blacha twierdzi, że na 99% to on stoi za zabójstwem Skalpela. Żaden prokurator by nie podpisał czegoś takiego, gdyż domysły nie mają wartości dowodowej.
Dziad trafił do więzienia za kierowanie grupą przestępczą, zlecanie napadów i podżeganie do zabójstwa. Dostał za to 7 lat. Do tego doszły dwa lata z osobnego procesu o obrazę prokuratorów, którym zarzucił przekupstwo i kierowanie grupami przestępczymi.
Jeśli znacie jakieś inne ciekawostki z serialu, podzielcie się nimi w komentarzach.
